“Succesvol samen denken, samen doen vraagt om bescheidenheid en out of the box denken”
Hoe bereid je bewoners voor op de toekomst van hun wijk? En hoe werk je als woningcorporatie mee met hun initiatief en hun regie, als belangrijk onderdeel van die wijk? Voor de wijk Schenkel in Capelle aan den IJssel zijn dit belangrijke vraagstukken. Wat Anthonie Mullié en Bernard Geise betreft, ligt de oplossing in écht samen denken, samen doen. De ABCD-methode biedt hiervoor een effectieve aanpak.
Anthonie Mullié is programmamanager ‘Samen Denken Samen Doen’ bij Havensteder. Bernard Geise is actief bij het Wijk Overleg Platform (WOP) Schenkel. Een belangrijke taak van het WOP is om samen met bewoners, de gemeente en andere partijen te praten over zaken die spelen in de wijk. “Ik vind het boeiend om mensen te ontmoeten en met elkaar te verbinden”, vertelt Bernard. “Dat is ook nodig om een wijk als Schenkel, die veel uitdagingen maar ook veel mogelijkheden heeft, te versterken.”
Thuis in de wijk
In de wijken waar wij verhuren, heeft een deel van de bewoners te maken met armoede, eenzaamheid, behoefte aan zorg en/of behoefte aan extra ondersteuning. Deze bewoners hebben meer nodig dan een fijne woning in een prettige buurt. Als sociale verhuurder willen wij dat ‘meer’ bieden. Dat kunnen we niet alleen. Samen met bewoners, gemeente, huurdersorganisaties, zorg- en welzijnsinstellingen en andere partners in de wijk kunnen we bewoners de hulp bieden die zij nodig hebben. In 2024 werkten we op verschillende niveaus en op verschillende manieren met hen samen. In elke samenwerking vormden de bewoners het vertrekpunt. Zij waren zo veel mogelijk betrokken of zelfs leidend in het proces.
Vitale coalities
Bij complexe maatschappelijke opgaven vormen we vitale coalities. In zo’n coalitie werken we schouder aan schouder met bewoners en netwerkpartners aan gezamenlijke maatschappelijke doelen. We noemen deze coalities ‘vitaal’ omdat ze inspireren, energie geven en innovatief te werk gaan. In 2024 deden we mee in meerdere vitale coalities. We boden onze medewerkers de juiste tools en trainingen om de rol van Havensteder hierin zo goed mogelijk te vervullen.
Estafetteleren Lombardijen
Met de vitale coalitie in Lombardijen werkten we samen aan een sterkere sociale samenhang. Bewoners voelden zich nauwelijks verbonden met elkaar en de wijk. Dit had zijn weerslag op het woonplezier.
We werkten met de bewoners en wijkpartners samen volgens de ABCD-methode. ABCD staat voor Asset Based Community Development en is een aanpak voor het behalen van maatschappelijke doelen in een wijk. De behoeften, kwaliteiten en initiatieven van bewoners vormen hierin het vertrekpunt. Vanuit die inzichten gaan we – samen met de bewoners – op zoek naar maatwerk oplossingen. Door de samenwerking met bewoners ontstaat een wijk waar bewoners elkaar kennen, zich veilig voelen en gezamenlijk uitdagingen aanpakken.
Ook pasten we Estafetteleren toe. Dit is een samenwerking met de Hogeschool Rotterdam, waarbij studenten en onderzoekers met ons samenwerken aan een sterker Rotterdam-Zuid. De behoeften van de bewoners staan hierin centraal. In zogenoemde ‘learning communities’ werken studenten van verschillende niveaus en opleidingen samen met ons en andere wijkpartners aan concrete vraagstukken. Daarmee gaan we ook echt aan de slag in de wijk. De studentengroepen dragen hun projecten over aan elkaar, zodat elk jaar voortbouwt op het werk van het vorige. Dit ‘estafetteleren’ zorgt voor continuïteit en doorlopende verbetering.
Helden van Lombardijen: Kanu Experience
We werken in Lombardijen met het thema ‘Lokale Helden’. De lokale helden zijn bijzondere initiatieven in de wijk, die de leefbaarheid en het woonplezier vergroten. Wij tonen onze waardering voor deze initiatieven en geven hen een podium. Met onder meer filmpjes maken we zichtbaar wat zij doen. Dit draagt bij aan een positiever imago van Lombardijen, zowel in de wijk als bij de gemeente en andere organisaties. De lokale helden versterken ook het gevoel van trots voor de wijk en de samenwerking tussen Havensteder en de bewoners.
Een van deze lokale helden is Kevin Kanu met zijn project Kanu Experience. Dit project geeft weerbaarheidstrainingen aan kinderen in Lombardijen. Met sport en spel brengen ze hen sociaal-emotionele vaardigheden bij. Wij gaven Kanu Experience een eigen kantoorruimte in Complex 206 in de Molièrebuurt. Daar ontvangen zij onder meer hun eigen kinderraad, die bepaalt welke activiteiten er worden ondernomen en hoe de middag wordt ingevuld. Met dit project krijgen kinderen letterlijk en figuurlijk een plek in de wijk. Dit levert een positieve bijdrage aan de leefbaarheid. Bovendien krijgen we inzicht in hoe de kinderen hun wijk zien.
Midterm Veerkrachtig BoTu
Sinds 2019 werken we mee aan het programma Veerkrachtig BoTu 2028. Dit doen we samen met bewoners, de gemeente Rotterdam, wijkorganisaties en partners. We willen bereiken dat Bospolder-Tussendijken in tien jaar tijd een veerkrachtige wijk wordt. Onder veerkracht verstaan we het vermogen van bewoners om te herstellen van crisis, stress of tegenslagen.
In 2024 waren we halverwege het programma en hielden we de midterm bijeenkomst. Daarin keken we met elkaar terug op de jaren 2019 – 2023 en blikten we vooruit op de tweede helft van het programma. De bijeenkomst stond in het teken van reflectie en toekomstbestendigheid. Met elkaar onderzochten we hoe we blijvende impact kunnen realiseren na 2028. We bezochten maatschappelijk verhuurde locaties, waar de kracht van lokale initiatieven en bewonersinitiatieven duidelijk werd. Deze plekken versterken de sociale samenhang. Ook laten ze zien hoe cruciaal het is om bewoners ruimte te geven om hun eigen toekomst vorm te geven. Dit leidt tot een sterker gevoel van eigenaarschap en verbinding, en het brengt een verdieping in onze maatschappelijke rol.
De bijeenkomst leverde waardevolle inzichten op. Zo werd bevestigd dat samenwerking en leren als systemen essentieel zijn om duurzame verandering te bereiken. Voor ons als Havensteder onderstreepte dit het belang van onze ABCD-aanpak. Deze werkwijze versterkt niet alleen de vitaliteit van Bospolder-Tussendijken, maar inspireert ons om deze lessen ook breder binnen onze organisatie toe te passen.
Veiligheid
Sinds 2023 hebben we in Rotterdam te maken met een flinke stijging van excessief geweld, zoals incidenten met explosies. Bewoners, maar ook collega’s, voelden zich hierdoor minder veilig in hun wijk. Samen met de andere woningcorporaties in Rotterdam gingen we het gesprek aan met de gemeente en de politie. Een belangrijk aandachtspunt was het versterken van de samenwerking op wijkniveau. In 2024 werkten we met elkaar aan een gezamenlijke ambitie op veiligheidsgebied. Hierin focussen we samen op de aanpak van ondermijning en woonfraude, wat bijdraagt aan versterking van veiligheidsgevoel.
Samen denken, samen doen
Samen denken en samen doen is onze manier van participatie. De uitkomst van participatie is niet het mooiste plan, maar de meest levendige wijk met bijdragen van iedereen die dat wil. We horen graag wat bewoners belangrijk vinden. Dit doen we enerzijds via de formele weg, dus via bewonerscommissies, gebiedsorganisaties en huurderskoepel De Brug. Anderzijds gaan we steeds vaker naar bewoners toe, op plekken waar zij zelf samenkomen. Dit is wat ons betreft nodig om tot goede plannen, breed gedragen besluiten en succesvolle acties te komen.
In 2024 gingen wij op verschillende manieren de wijk in. Zo hielden we werkbijeenkomsten over de ABCD-methode in Crooswijk en Capelle aan den IJssel. Tijdens deze bijeenkomsten voor bewoners en netwerkpartners legden we de methode uit. Ook kregen de aanwezige bewoners en netwerkpartners de ruimte om eigen voorbeelden te bespreken.
In Capelle aan den IJssel startten we het afgelopen jaar met het ‘asset’ gedeelte van de ABCD-methode. We inventariseerden welke actieve bewoners en bewonersinitiatieven er waren. Daarna keken we met de bewoners of het professionele netwerk daarop kon aansluiten, en op welke manier. Voor bewoners is dit fijn, omdat hun wensen en behoeften gehoord worden. En omdat hun initiatieven het vertrekpunt zijn voor nog meer initiatieven. Van onze medewerkers vraagt dit om uren vrij te maken om op de plekken aanwezig te zijn waar de bewonersinitiatieven plaatsvinden.
In het najaar van 2024 voerde Labyrinth onderzoek & advies een actie-onderzoek voor ons uit in de Juristenbuurt in Schiebroek Zuid. Zij voerden een bureauonderzoek uit, ze gingen de wijk in met onder meer een camperbus en ze organiseerden een buurtfeest. We kregen een goede indruk van wat de bewoners van hun woning en directe woonomgeving vonden. Ook kregen we inzicht in de kansen en uitdagingen in de wijk. Die informatie namen we mee in onze visie op de wijk en onze plannen voor de wijk. De bewoners waardeerden de aandacht die we voor hen hadden. Dit houden we vast. We wortelen ons verder in de wijk en we zetten ons in voor een wijk waar bewoners zich thuis voelen.
Samenwerking De Brug
De Brug bestaat uit een groep vrijwillige bestuursleden, samengesteld uit huurders van Havensteder. Zij geven gevraagd en ongevraagd advies over de richting van het Havenstederbeleid. Zo dacht De Brug in 2024 mee over de portefeuillestrategie, de MIDOB, de maatschappelijke strategie en de huuraanpassing. Bovendien zorgde De Brug ervoor dat huurders radiatorventilatoren konden kopen met een hoge korting.
In 2024 gingen het bestuur van De Brug en Havensteder op zoek naar een nieuwe vorm van participatie, waarbij De Brug al in een eerder stadium meedenkt over beleidsplannen. Voor verschillende onderwerpen keken we naar mogelijke scenario’s voor toekomstig beleid. Ook bespraken we de precieze mogelijkheden voor klantdienstverlening. Veel Havensteder-medewerkers deden mee aan de gesprekken of de voorbereiding daarvan. Dit leverde een inspirerend traject op.
Op 1 november 2024 legde het dagelijks bestuur van De Brug haar taken neer en startte de zoektocht naar nieuwe bestuursleden. Deze werden gevonden in huurdersvertegenwoordigers uit de gebiedsorganisaties. Sinds 14 december 2024 vervullen zij namens de huurders de adviesrol richting Havensteder. De nieuwe vorm van participatie vraagt om samen denken, samen doen met een bredere huurdersgroep in de gebieden. Ook is het nodig dat Havensteder mensen vrij maakt in de gebieden en – afhankelijk van de thema’s – bij meerdere directies.
Stedelijk Sociaal Statuut Rotterdam
Op 18 december 2024 ondertekenden we het Stedelijk Sociaal Statuut. Dit deden we samen met de gemeente Rotterdam, de vier andere grote woningcorporaties in de stad (Hef Wonen, SOR, Woonbron en Woonstad) en het Gemeenschappelijk Overleg Huurdersorganisaties (GOH). Een mijlpaal, na een intensieve samenwerking van drie jaar waarin we op alle lagen stevig onderhandeld hebben.
Het Stedelijk Sociaal Statuut geeft duidelijkheid over het proces van grote vastgoedprojecten, zoals groot onderhoud, renovatie en sloop/nieuwbouw. Ook geeft het duidelijkheid over de rechten die huurders hierbij hebben. Het Stedelijk Sociaal Statuut omvat een set afspraken die voor elk project gelden. Hier hoeft dus niet bij elk nieuw project over onderhandeld te worden.
Zo spraken we af dat we huurders eerder betrekken en meer inspraak geven bij diverse vormen van renovatie en sloop/nieuwbouw. Dit sluit goed aan op onze ambities op het gebied van samen denken, samen doen. Een andere afspraak in het Sociaal Stedelijk Statuut is de spijtoptantenregeling. Huurders die naar een nieuwe buurt verhuizen en vervolgens spijt krijgen, kunnen via deze regeling weer terugkeren naar hun oorspronkelijke buurt.
SROI
Social Return on Investment gaat bij Havensteder om het realiseren van maatschappelijke doelstellingen. Net als de afgelopen jaren creëerden we in 2024 nieuwe werkkansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit deden we samen met aannemers, lokale partners, sociale ondernemingen en opleidingsinstituten. In totaal gaven we 85 mensen een plek om te leren, te werken of een eerste stap te zetten richting de arbeidsmarkt. Hieronder bevonden zich 57 jongeren die een BBL- of BOL-stage volgden.
Het afgelopen jaar ging SROI niet alleen om het creëren van werkkansen. Binnen Havensteder hechten we steeds meer belang aan het maken van sociale impact. Wij sloten daarop aan met onze SROI-invulling. We droegen bij aan maatschappelijke initiatieven die de sociale cohesie binnen de wijken versterken en waarvan de opbrengsten ten goede komen aan de bewoners. Deze initiatieven leveren niet alleen economische waarde op, maar dragen ook bij aan de levenskwaliteit van de gemeenschap.
In 2024 werkten we aan verbreding van het kader waarbinnen we invulling geven aan onze SROI activiteiten. We brachten dit kader tot stand door te luisteren naar de behoeften van opdrachtnemers en de doelgroep, én door de ambities van Havensteder centraal te stellen. Met dit nieuwe kader gaan we vanaf 2025 aan de slag. De term ‘SROI’ vervangen we door ‘Sociale Impact’. Van ‘SROI-verplichting’ maken we ‘SI-budget’ (Sociale Impact budget). Dit benadrukt dat het een verplichte bijdrage blijft, maar met een sterkere nadruk op sociale impact en langduriger aanwezigheid in ons werkgebied.
Prestatieafspraken
We maakten in 2024 prestatieafspraken met de gemeenten Krimpen aan den IJssel, Albrandswaard en Voorne aan Zee. Met Rotterdam, Capelle aan den IJssel, Lansingerland en Barendrecht hebben we nog lopende afspraken.
- In Krimpen aan den IJssel is ons bezit beperkt. We verhuren daar 89 woningen. We sloten prestatieafspraken voor 2025 en 2026.
- In Albrandswaard werken we samen met de andere woningcorporaties en huurdersorganisaties aan de prestatieafspraken in de gemeente. Door diverse interne omstandigheden bij de gemeente Albrandswaard liepen de prestatieafspraken vertraging op. Met elkaar kwamen we overeen dat we uiterlijk april 2025 tot afspraken komen op basis van de ingediende biedingen. Deze afspraken gaan met terugwerkende kracht in per 1 januari 2025.
- In Voorne aan Zee hebben we grondposities. Deze gronden waren in 2022 al verkocht, en inmiddels heeft ook de officiële overdracht plaatsgevonden. Daarmee hebben we geen bezit meer in de gemeente Voorne aan Zee en zijn prestatieafspraken niet meer nodig.
Met de gemeente Rotterdam en Capelle aan den IJssel stelden we tussentijdse rapportages op. In deze rapportages kijken we gezamenlijk naar wat goed loopt en welke prestatieafspraken extra aandacht vragen.
Voor het gemeenschappelijke deel van de Rotterdamse prestatieafspraken 2024-2025 zijn de bevindingen als volgt:
- 51 afspraken gaan conform planning. Dit is het merendeel (56%).
- 35 afspraken (38%) hebben een lichte achterstand.
- 5 afspraken (5%) kennen een significante achterstand.
Aandachtspunten zijn afspraken rondom bouwproductie en flexwoningen, verhuringen aan de primaire doelgroep, en het aardgasvrij maken van de bestaande voorraad. Dit zijn ook de afspraken die een significante achterstand kennen.
In de individuele afspraken die wij voor 2024-2025 met de gemeente Rotterdam hebben gemaakt kleuren vergelijkbare afspraken oranje. Ook hier behoeven afspraken rondom bouwproductie, flexwoningen en aardgasvrij de nodige aandacht.
Uit de tussentijdse evaluatie in Capelle aan den IJssel blijkt dat het grootste deel (74%) van de afspraken voor 2024-2025 op koers ligt. Een kleiner deel (20%) vraagt extra aandacht. Dit betreft onder ander afspraken over de inzet van Welzijn Capelle en de compensatie van de sloop van Hoven II.